Zdjęcie miesiąca – październik 2019 – Alicja Trojnar

113. spacer Toruńskich Spacerów Fotograficznych, 5 października 2019

Bydgoskie Przedmieście: granice światów / czasów

Spacer poprzedzał 10. konferencję z cyklu Zabytki toruńskie młodszego pokolenia, zatytułowaną TORUNIA PRZESTRZEŃ WSPÓLNA: wielokulturowe miasto z cezurą i bez cezury 1920 roku (zaplanowana na 23 XI – zapraszam!). Trudno było znaleźć stosowną trasę, a do tego dającą się zrealizować w takim realnym czasie, który nie zamęczyłby spacerowiczów.

Mój wybór padł na Bydgoskie Przedmieście – ze względu na coraz większą wiedzę i skojarzenia (w związku z przygotowywaną książką Bydgoskie Przedmieście. Toruńskie przedmieścia sprzed lat), ale i refleksje wcześniejsze związane z częsta na BP obecnością – bo dziadkowie, studia, epizod pracowy, wreszcie sentyment.

Spacerowaliśmy w kwartale zamkniętym ulicami Broniewskiego – Sienkiewicza – Gagarina – Reja. To świat kilku epok:

• wojskowych zabudowań Twierdzy Toruń oraz szkolnego zagłębia z czasów pruskich,
• funkcjonalnego modernizmu z okresu międzywojennego,
• wojennego osiedla dla niemieckich przesiedleńców z terenów zajętych przez wojska sowieckie,
• PRL-owskich bloków z wielkiej płyty, z budynkiem najdłuższym w mieście,
• nowoczesnej zabudowy mieszkaniowej lat ostatnich.

Chcieliśmy dostrzec granice światów / historyczne cezury lub ich brak, rozpoznać tę przestrzeń wspólną, która łączy dzieła architektury różnych epok zawsze – po prostu – służące miastu i mieszkańcom.

Różne czasy, różne style architektoniczne, różnie kształtowana przestrzeń. Stare znika. Stare spotyka się z nowym, stare ograniczone jest nowym, stare zmienia się w nowe – historycznie, symbolicznie i dosłownie. To dzieje się przecież nie tylko na BP, nie tylko w tym kwartale tej dzielnicy. Ale to właśnie tutaj wyjątkowo dobrze czytelne są „granice światów” między starym i nowym, bywają starego i nowego sąsiedztwa zaskakujące. Można znaleźć „sekretne przejścia”, jak tunel czasu – dla mnie to ul. Jaroczyńskiego: takie trochę „moje Bydgoskie” (https://toruniarnia.blogspot.com/2016/03/moje-moje-bydgoskie.html).

I jeszcze te osobowo-językowe konteksty (uwielbiam) w dzisiejszych nazwach ulic: Jaroczyński, Żeromski, Fałat, z innej epoki Gagarin = sztuka i nauka, kwintesencja naszego miasta.

Choć ziiimnooo!, zebraliśmy się przy zajezdni tramwajowej (pierwotnie zwanej wozownią dla kolei elektrycznej), wędrowaliśmy ul. Sienkiewicza – przez „szkolne zagłębie” sąsiadujące z terenami koszarowymi: saperów (niemal nic nie zostało) i baloniarzy. Wpadliśmy z wizytą do jednego z domów dla rodzin wojskowych z pocz. XX w., a na elewacji dwóch budynków odkryliśmy plakietki z oznaczeniem DOK VIII [Dowództwa Okręgu Korpusu VIII] z lat międzywojennych. Żaden smakowity detal nie umknie oczom – i obiektywom – Spacerowiczów!

Co do ul. Sienkiewicza istotne sprostowanie – pod nr. 29 nie mieścił się szpital wojskowy, jak głosi literatura. W końcu sprawdziłam… Szpital był (i za czasów pruskich i w II RP) na terenie koszar saperów, tj. przy Broniewskiego, na osi ul. Kochanowskiego. Z tej zabudowy pozostały 2 czerwone budynki: Broniewskiego 10 na skraju Osiedla Sztuk Pięknych i większy w głębi Osiedla. A przy wielka kamienica przy ul. Sienkiewicza 29 należała do rodziny Deuterów.

Dawne preparandy zachwycały urodą architektonicznego detalu i jesiennymi kolorami otoczenia, a dawne seminaria nauczycielskie – skalą i mocnymi formami. W gmachu Wydziału Sztuk Pięknych (moim macierzystym J) czekała niespodzianka: reprezentacyjna Sala Tymona przygotowana na rozdanie dyplomów ukończenia studiów podyplomowych, jednak nie dla nas… Obejrzeliśmy odrestaurowane wnętrza, zajrzeliśmy w różne zakamarki, a z góry poddasza podziwialiśmy powstający nowy gmach (nie ma już garaży z napisami…). Poczuliśmy ducha miejsca (łac. genius loci), podobnie jak w otoczeniu Wyższego Seminarium Duchownego (pomnik ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego) – utrwaliliśmy go w magicznych kadrach.

Po opuszczeniu „strefy czasów pruskich” przekroczyliśmy „granice” z czasami wojennymi (osiedle dla niemieckich przesiedleńców) oraz PRL-u (blok przy ul. Gagarina 170-200). Niewielkie osiedle domów z dwuspadowymi dachami jest jak swego rodzaju enklawa, gdzie czas się zatrzymał, spowolnił bieg. Tuż obok wartka codzienność, wielkie bloki Osiedla Sztuk Pięknych. A za zakrętem modernistyczne wille i domy dwurodzinne = granice światów / czasów. Modernizm skromny, ale potrafiliśmy dostrzec ów charakter i smaczki. Taki swego rodzaju czaso-przestrzenny przekładaniec. Po drodze rozmowy, pytania i mój – nieustannej gadaczki – komentarz. Dzięki, że wytrzymaliście J.

FOTO MIESIĄCA (wybór trudny, jak zwykle…)

I MIEJSCE: Alicja Trojnar – duch miejsca w tunelu czasu, zawsze naznaczony obecnością człowieka; kompozycja o wielkiej malarskiej urodzie

II MIEJSCE: Małgorzata Justa – codzienność w historii, jak odradzanie w trwaniu (bo natura i architektura); wyróżnienie także za udany debiut

III MIEJSCE: Joanna Stepaniuk –gdzie jest granica zwykłości i bohaterstwa?

Łucja Stedart – co znaczy trwanie i przemijanie?

WYRÓŻNIENIA:

Aleksandra Biały – czas płynący (kolor)

Patrycjusz Chmielewski – czas zblokowany (abstrakcja)

Piotr Kamiński – czas pod nadzorem, spojrzenie z zaświatów pod niebem sztuki

Autor wpisu: Katarzyna Kluczwajd

Kasiu, dziękujemy jeszcze raz!

…i do zobaczenia niebawem 🙂

27 października 2019 | Categories: 2019, Kujawsko-Pomorskie, ludzie, Nasza społeczność, Uncategorized | Tags: bydgoskie przedmieście, Fotografia, places | Dodaj komentarz